عمل به دانسته ها
در دو صورت امکان این که انسان در طی طریق و به سامان رساندن امور خود با شکست مواجه شود زیاد است: یک آنجا که به تجارب دست یافته عمل نکند از ناحیه خود یا توصیه دیگران و دیگر عمل نکردن به دانسته ها و آنچه برایش مسلم گشته است. در واقع مثل روز روشن است که معطل گذاشتم عمل به دانسته ها و یا اقدام به کاری با زیر پاگذاشتن معلومات و مسلمات در مسیر آن، انسان را به سر منزل مقصود رهنمون نخواهد شد. کتب اخلاقی و ادبی و عرفانی و توصیه های بزرگان پر است از مذمت عمل نکردن به دانسته ها مانند آن چه سعدی در باب هشتم گلستان و در باب فواید صحبت آورده است که : دو کس رنج بیهوده بردند و سعی بی فایده کردند یکی آن که اندوخت و نخورد و دیگر آن که آموخت و نکرد. ویا یکی را گفتند عالم بی عمل به چه ماند؟ گفت: به زنبور بی عسل.
از مرحوم آیت الله بهجت رضوان الله علیه نیز وقتی برای بیان نکته اخلاقی و نصیحت سوال می شد میفرمودند: آقایانی که طالب مواعظ هستند، از ایشان سوال میشود:
آیا به مواعظی که تا حال شنیدهاید عمل کردهاید یا نه؟ آیا میدانید که هر کس به معلومات خود عمل کرد، خداوند مجهولات او را معلوم میفرماید؟
در این باب روایات متعددی نیزاز بزرگان دین وارد شده است از جمله:مَن عَمِلَ بِما يَعلَمُ وَرَّثَهُ اللَّهُ عِلمَ ما لَم يَعلَم. هر كس به آنچه مىداند عمل كند، خداوند دانش آنچه را كه نمىداند به او ارزانى مىدارد. 1
در عمل کردن به دانسته ها از زاویه و نگاهی دیگر، حکایتی از مرحوم جمال السالکین آیت الله سید علی قاضی رحمه الله علیه نقل میکنند که شنیدنی و تاثیر گذار و قابل تامل است: شخصی یه ایشان مراجعه می کند و میخواهد که در درس اخلاق و عرفان ایشان شرکت کند و قدم در مسیر سلوک بگذارد. مرحوم قاضی به ایشان میفرمایند: شما نمازهای واجبت را اول وقت بخوان اگر به جایی نرسیدی بیا تف کن به صورت من.
خیلی مواقع تشنگان حقیقت و منافذ آسمانهای معرفت الهی، اگر به اهمیت برخی دستورات الهی که شاید از سر عادت تکرار می شود نگاه دیگرگونه و با معرفت داشته باشند، خواهند دانست که آب در کوزه است و ایشان گرد جهان میگردند.
تصویر توصیه ایشان در اهمیت توجه به نماز:
1. دانش نامه عقائد اسلامي – ج2، ص 486 -ح 1827